Τυχαίες Λέξεις Παντέξερος ή ΙΙαντέκλερος, Καζάς, Βαρεμένη, Παπάρα, Ιντζέλι, Μολεύγω (-ομαι), Σωρά (η)., Πασπατώντας, Μια τζη μιάς, Όπου κι όπου, Θελαίνω (-ομαι), Τερτιπιλής., Παντρεμένη φάβα, Φωνιάζω, Ζαγαρεί, Ραβδίζω., Χάιδι, Τω χρονώ μου, Ψωμώνει ο καρπός, Γαμουλιώτης ή Γαμηλιώτης, Ψαροκαβαλάρης, Θέτω, Λενικά, Ζευγαρόκαιρος, Υστεργιά (η), Έμπα (το), Ζωντόβολο, Φιλεύγω, Ραφιόλι., Δραμόρακη |
Παντέξερος ή ΙΙαντέκλερος | Έκφραση συμπάθειας, αλλά και ειρωνείας
«Δεν έχει κιαείς τσ’ εξάς του να μιλήσει, μόνο ντελόγο τονε ποστομώνει και λέει τα δικά ντου ο παντέξερος...»
«Ε, τoν παντέκλερο πετεινό απού τον εκαμάρωνε η γειτονιά και το χωργιό και μου τον ήπνιξε την ταχυνή του Θωμά ο σκύλος απού να τονε φάει το σκυλόκακο...» |
Καζάς | Μπελάς, δυσκολία
«Ετούτη τη χρονιά όλα τα σπαρτά επήανε κακός-κακού και σάικα δα να ’χομε μόνο τον καζά ντως...» Γνωστή και η φράση : "Ο καζάς ’που τα Μετόχια..."
Επίσης : "Μου γίνηκες καζάς…" |
Βαρεμένη | Έγκυος
«Δεν κατέχω ιντα λοής δα διάξω με το λιομαζωχτό, γιατί ’ναι βαρεμένη η γυναίκα και τσ’ είπε η μαμή να μην κάνει βαρές δουλειές και να μη σηκώνει βάρητα. Σάικα αργατολόγο δα γυρέψω παραχωργιού...» |
Παπάρα | Στη φράση: "Παίρνω την παπάρα" Παίρνω την ευθύνη και το βάρος μιας εργασίας δύσκολης σε αντίθεση με άλλους εξίσου υπεύθυνους που πραγματοποιούν μόνο το εύκολο μέρος.
|
Ιντζέλι | Το τέλος, το μέλλον του αθρώπου, η μοίρα
«Μεγάλος είναι μπλιο και γνώση δεν ήβαλε. Όλο του κουζαφά πάει και δεν κατέχω ποιό δα νά ’ναι το ιντζέλι ντου....» |
Μολεύγω (-ομαι) | Λερώνω (-ομαι).
«Ολομόλευτο ήτονε τo μέσα σπίτι και γεμάτο κατσιφάρφαλα εδά και σαράντα χρόνους. Επιάσαμε εδά και δυο μέρες και το καθαρίζομε και τονούμε τ’ άχρηστα. Να δεις μποντικοφωλιές και μποντικοκάβουλα να χιαχιρντίσεις. Εμολέφτηκα απού την κορφή τση κεφαλής ως τ’ ανύχια. Εφταμπούγαδο θέλω για να καθαρίσω...» |
Σωρά (η). | O σωρός
«- Ήκουσες το χαλάπατο που ήπεσε με τη βροχή του Λιγόψυχου το σπίτι;
- Ήκουσα κι επήα κιόλα και τό ’δα. Μια σωρά εγίνηκε...» |
Πασπατώντας | Ψάχνοντας, ψαχουλεύοντας
«Κατασκότιδο ήτονε οντε-ν-εβγήκαμε απού το χορό και δεν είχαμε φενέρι με τη θυγατέρα μου. Πασπατώντας ευρίσκαμε τσοι τοίχους και επηαίναμε...» |
Μια τζη μιάς | Πρώτη φορα
«Μια τζη μιας ήτυχε να ρθει στο σπίτι μου η Αλεξάντρα και το ’καμε ο διάολος να μην είμαι έκειά, γιατί ήμουνε παωμένη στσι κουρές του Πρωτογερή στη Μονοκαρά…» |
Όπου κι όπου | Όπου να ’ναι. Δες και τη λέξη: Όπουγιάς
«-Πότε δα να ’ρθει θειά το Δημητράκι σου;
-Όπου κι όπου δα φανεί Γιαννιό, μόνο κάτσε να τ’ ανημένεις να πάτε στου Μουλά τα χωράφια να παίζετε το τρίκα καράβι....» |
Θελαίνω (-ομαι) | Μπερδεύομαι, τα χάνω, θολώνω
«Είπανέ μου σήμερο τα βαΐζα του Βαγγέλη του γιου και εθελάθηκε ο νους μου από τα όσα ήκουσα, γιατί τον εθάρρου άθρωπο μπραγή και ντρέτο...» |
Τερτιπιλής. | Αυτός που κάνει τερτίπια
«Τρεις χρόνους εγάπα o Νίκος την Αννούλα κι αυτή δεν τον ήθελε μηδε με το κολάι. Τερτιπιλής όμως ως είναι την ήκαμε με τα τερτίπια ντου και τον εγάπησε. Με τη βουλή τω γονέων τως εβλοηθήκανε εδά παρά την άλλη...» |
Παντρεμένη φάβα | Βάζουν λάδι στην κατσαρόλα, κόβουν ψιλό- ψιλό κρεμμυδάκι και το τσιγαρίζουν και βάζουν μέσα την βρασμένη φάβα, την ανακατεύουν καλά, την αφήνουν να χοχλάσει και είναι έτοιμη. Συνοδεύεται με σαλατικά.
|
Φωνιάζω | Φωνάζω
«Ο αστυνόμος γυρεύγει το γιο μου να του δώσει ως λέει, ένα χαρτί του στρατού και δα ανεδιάσω από τον Αμύγδαλο να του φωνιάξω μόνο έχε τα μέντε σου στο κοπέλι να μην ξυπνήσει και βάλει τσι φωνές...» |
Ζαγαρεί | (Μόνο στο γ´ πρόσωπο) Ξύνεται λίγο (η πληγή)
«Σάικα κινά και γιαίνει το σπυρί μου, γιατί εδά και δυο μέρες εντάκαρε και ζαγαρεί κι έχω τσ’ ορπίδες μου στο Θιό πως ογλήγορα δα γιάνει…» |
Ραβδίζω. | Ρίχνω τον καρπό χτυπώντας τα κλαδιά του ελαιόδεντρου με ραβδί (το κατσούνι ή τη ντέμπλα).
|
Χάιδι | Το χάδι
«-Ωρέ, το γάιδαρο χαϊδεύγεις Κατερινιό;
-Κι αμ’ ίντα... Αν είναι και μνιαρό θελει κι αυτός το χάιδι ντου..» |
Τω χρονώ μου | Όσα χρόνια υπάρχω στη ζωή
«Ετσά καλή βεντέμα ωσάν τη φετεινή δεν τηνε ξανάδα τω χρονώ μου. Κι ως φαίνεται δα να ’ναι και αλαφρά τα λάδια οφέτος...» |
Ψωμώνει ο καρπός | Παίρνει ψωμί, πήζει, μεστώνει
«Να πρωτοθερίζεις τα κριθάργια σου γιατί πρωτοψωμώνουνε απού τα στάργια. Να μην ξανοίγεις ποτέ σου ποιά είναι η πλια εύκολη δουλειά μόνο ποια έχει σειρά...» |
Γαμουλιώτης ή Γαμηλιώτης | Ο καλεσμένος σε γάμο
«Του κόσμου τη χαρά εκάναμε κοπελιές οντε-ν- ήλα ’ρθούνε στο χωργιό μας γαμουλιώτες ξενοχωργιανά παλικάρια. Είχαμε το διαβρέ μπάνα ’θελα γρωνίσω-
με κιανένα...» |
Ψαροκαβαλάρης | Ο Άη Γιώργης.
|
Θέτω | Πλαγιάζω, ξαπλώνω
«Εγώ δα πα’ θέσω απονωρίς γιατί έμου νυσταγμένος είμαι έμου κουρασμένος. Θέσε κι εσύ Μανολιό αντράκι μου να θαραπαεί το κορμί σου γιατί σε παρακούρασα οσήμερο...» |
Λενικά | Τα αποδοτικά χωράφια
«Λενικά λέμε στο χωργιό μας τα χωράφια που είναι αποπάνω απού τον Κάστελλο. Ό,τι και να βάλεις εκειά, γίνεται καλό και πολύ...» |
Ζευγαρόκαιρος | H εποχή του ζευγαρίσματος και της σποράς
«Ζευγαρόκαιρο λέμε όλο τον καιρό που κάνομε ζευγάρι και σπέρνομε δηλαδή τη Σαρακοστή τση Σαρανταράς. Ο παππούς μου τσι πλια πολλές βολές εξεκίνα τ’ Αγίου Φιλίππου…»
«Παλικαράκι οντε-ν- ήμουνε μου ’ρεσε να βρεθώ ζευγαρόκαιρο στο χωργιό τση μάνας μου, να μονιάζω με τσοι ζευγάδες στα χωράφια να τωσε κουβεντιάζω, να γροικώ την κουβέντα ντως, με τα βούγια και να πιάνω την έχερη να ζευγολαλιώ ίσαμε να κουραστεί το κορμί μου...» |
Υστεργιά (η) | Το τέλος
«Καλά τα πηαίναμε τριάντα χρόνους με τη σπιτιά του γειτόνου του Φραγκιού, μα εδά την υστεργιά είν’ αφορμή σάικα ο καινούργιος γαμπρός τως και δε μασε μπεγιεντίζουνε μπλιο. Καλά-καλά μούδε τo καλημέρα ντως δεν έχομε...» |
Έμπα (το) | Η είσοδος
«Στο έμπα τση Στείας ήτονε παλιά η ταβέρνα του Φραγκουλαντώνη κι ήβρισκες έκειδά έμου καλό κρασάκι έμου μεζεδάκι νόστιμο, έμου καλή παρέα...» |
Ζωντόβολο | Το ζώο. Μεταφορικά ο μη έξυπνος άνθρωπος
«Καλός μου φάνηκε πως ήλα ξετελέψει ο καιρός και ήπηρα όξω και τα ζωντόβολα, μα το χιλιομετάνιωσα γιατί ήκαμε δυο αδυνατές μπόρες και δεν είχε πού πογγειάσομε...» |
Φιλεύγω | Φιλοδωρώ, χαρίζω, κερνώ
«Ποτέ μου δεν ξεχνώ τα χιλιόκαλα απού με φίλευγε η θειά μου η Μανολογιάνναινα οντε-ν-επήαινα μικιό κοπέλι στο σπίτι τζη στο χωργιό. Χουρμάδες ξεραμένους, κολαΐνες κιοφτέρι με μπόλικα καρυδαμύγδαλα, κυδώνι κοφτό, παξιμαδάκια λαδωτά και πολλά ακόμη λειξίδια...»
«Θέλω μωρέ Νικολή να χωνέψει ο έγγονάς σου πως είμαστε δικολογιά και να συνηθίσει να ’ρχεται και στο δικό μας σπίτι, για κειόνά, όποτε τονε δω ξανοίγω πώς και πώς να τονε φιλεύγω, πότε σοκολάτα, πότε λουκούμι γή ό,τι βρω...» |
Ραφιόλι. | Λαχανοπίτι
«Επήα κι ήβρηκα δυο-τρία τσιγαρολάχανα, ήκoψα κι απού τον κήπο δυο κλαδιά σπανάκι, είχα και μάραθο κι ήβαλα μέσα, κι ήκαμα καμπόσα ραφιόλια των κοπελιώ που τ’ αγαπούνε, να φάνε αργά...» |
Δραμόρακη | Η δυνατή ρακή
«Επέρνου από το μαγατζέ του Αντώνη τση Βερονίκης και εκαζάνευγε. Εκάτσα να ξεκουραστώ κι ήπια και μια ρακή μα ήτονε η παντέρμη δραμόρακη κι ήκαμε ργυακοφάωμα στο λαιμό μου...» |
|
