Τυχαίες Λέξεις Χάι-χού, Ελέμ- μπελελέμ, Ωστ’ απού, Ναί και καλά, Ξαναντούκ, Τζη ή Τση, Ψωμώνει ο καρπός, Αβαρεσά (η),
Γάζι ή Γκάζι, Θανατούλι, Ωσά ν του παπά την κατάρα, Παραουργιάζω, Πλουσοτράπεζος, Αμέντε (Εχω τ' αμέντε μου, βάνω αμέντε), Μιτάτο, Γίβεντο, Χερώνω, Αθεί και δένει, Σουγιού., Βγιόλα, Δραμόρακη, Χουμάς, Ρόγδι., Εράικε (ν), Ραχατιλίδικος, Φρύο, Να 'χας, Κακαρίζω, Έτσά λοής, Μαγατζές |
Χάι-χού | Θόρυβος ανθρώπων ευχαριστημένων
«Εμονιάσαμε στ’ Απάνω χωργιό με τη Μαρία και τη Μελπομένη απού ’χαμε καιρούς και ζαμάνια να δούμε η μια την άλλη. Εκάμαμε το χάι-χού μας κι είπαμε να μονιάσομε την Κεργιακή στον Προφήτη Ηλία- να ’χομε ώρα- να τα πούμε πλια καλά...» |
Ελέμ- μπελελέμ | Από τη μια μεριά στην άλλη
«Εσηκώθηκα απού το πεζούλι που εκάθουμνε για να πα’ σαλέψω το τσικάλι κι ετσά που επορπάτου κινώ μια-ν- κοπανιά κι επήαινα ελέμ- μπελελέμ. Σάσε κι ήπιασα το πορτομάγουλο αλλιώς ήλα γενώ μια-ν- τροχαλιά…» |
Ωστ’ απού | Ως ότου, ίσαμε που
«Ωστ’ απού ’χα συκαλάκια κι αμυγδαλάκια στο κουρούπι και τον ετράτερνα ήρχουντονε ο γιος σου στο κονάκι μου και με γειτόνευγε. Εδά απού ’μαθε πως εποκάμασι, δε σταυρώνει μπλιο...» |
Ναί και καλά | Άρον-άρον
«Έπαέ έχω ετούτες τσι μέρες τα εγγόνια μου και θέλουνε ναί και καλά να τωσε ψήσω ντόπιο ψωμί, και ήρθα να σου πω γειτόνισσα, εδά απού δα ζυμώσεις, να μου βαστάξεις δυο απαλές κουλούρες να τωσε περάσει το χαβεσιλίκι κι άμα ζυμώσω δα σου τσι δώσω οπίσω...» |
Ξαναντούκ | Και πάλι, ξανά το ίδιο
«Χίλια παρακάλια του ’καμα να κόψει τα χαρτιά και την υστεργιά τον εσύβασα. Ήκοψε ντα μια-ν-κοσαρά μέρες κι απόι ξαναντούκ...» |
Τζη ή Τση | Της
«Εδικό τζη είναι ετούτονε το κοπέλι...»
«Τση γόρασε τ’ αφεντικό καινούργιο φουστάνι...» |
Ψωμώνει ο καρπός | Παίρνει ψωμί, πήζει, μεστώνει
«Να πρωτοθερίζεις τα κριθάργια σου γιατί πρωτοψωμώνουνε απού τα στάργια. Να μην ξανοίγεις ποτέ σου ποιά είναι η πλια εύκολη δουλειά μόνο ποια έχει σειρά...» |
Αβαρεσά (η) | Οκνηρία
«- Εποκλάδεψες Μαθιό και θωρώ και φεύγεις;
- Δεν εποκλάδεψα, μα φεύγω γιατί δεν κόβγει μούδε ο σάρακας μου μούδε και το μαχαίρι μου..
«Κόβγει και το μαχαίρι σου, κόβγει κι ο σάρακάς σου,
μονο σκολάς ογλήγορα που την αβαρεσά σου...» |
Γάζι ή Γκάζι
| Πετρέλαιο
«Στο σπίτι μας είχαμε τρεις λάμπες που εκαίγανε γκάζι. H μια είχε λαμπόγιαλο πέντε νούμερο, η άλλη οχτώ κι η άλλη έντεκα. Την εντεκάρα την ήφταμε τσι μεγάλες σκόλες και oντε-ν-είχαμε μουσαφίρηδες...» |
Θανατούλι | Σπυρί που δε γιαίνει και εξαιτίας του πεθαίνει ο άνθρωπος
«Τη Λαμπρή του πρωτοφανέρωσε το θανατούλι στη μύτη και στσ’ αρχές του Δευτερόλη επόθανε. Είναι να μη σε πιάσει το κακό, στο άψε- σβήσε σε ξεκάνει και πας με τσοι πολλούς...» |
Ωσά ν του παπά την κατάρα | Όπως (Στη φράση "Καίει ωσάν του παπά την κατάρα")
«- Εβιάστηκα και εκένωσα το φαΐ, εσείς μην κινήσετε να τρώτε ακόμη.
- Γιάντα μα’ να μην τρώμε;
- Γιατί καίει γιέ μου ωσάν του παπά την κατάρα...» |
Παραουργιάζω | Παραμορφώνομαι
«Δε γατέω ιντα ’παθε η μάνα μου και επρηστήκανε οι φώλισες τω δαχτύλω τζη και επαραουργιάσανε τα χέργια τζη και δε μπορεί η άμοιρη μήδε ν’ ανεταχτεί…» |
Πλουσοτράπεζος | Ο πλούσιος
«Αποσταν επάντρεψε τη θυγατέρα ντου ο Λιανός με του Χοντρού τo γιο, εντάκαρε και μασε κάνει τον πλουσοτράπεζο και δεν πατεί μύγια στο σπαθί ντου...» |
Αμέντε (Εχω τ' αμέντε μου, βάνω αμέντε) | Παρατηρώ, προσέχω
«-Ηβαλες μπρε συ αμέντε οψές στο γάμο ένα φουστάνι το `φόργιε η ανηψά μου η Κατερίνα; Παναγία μου ομορφιά!
-Ντα ποιος δεν το 'βαλε αμέντε; Γυναίκες κι άντρες την καμαρώνανε...»
«Εχε τ' αμέντε σου Δεσποινιό στο τσικάλι να πεταχτώ στο σώχωρο να ξεπατώσω δυο σκόρδα...» |
Μιτάτο | Η στάνη
«Στα μικράτα και στα νιάτα μου ενέβαινα κι εγώ κάθε χρόνο στα μιτάτα, στα κωλοκουρέματα το Μαρταπρίλη και στσι κουρές στσ’ ύστερες του Μάη. Έκο-ν-άκο ήκοψα τ’ αντέτι σαν ήπιασα δουλειά στο Λιμάνι...» |
Γίβεντο | Ντροπή
«Για κλείσε το στόμα σου και βγάλε το σκασμό, γιατί δ’ ανοίξω κι εγώ το εδικό μου να σου πω τα γίβεντά σου και δε δα νά ’ναι στεμός σου στο χωργιό...» |
Χερώνω | Αφήνω κάποιο δίχως έλεγχο, ελευθερώνω, εγκαταλείπω
«Έτσά απού την είχανε χερωμένη τη θυγατέρα ντως δεν ήπρεπε να το καταλάβουνε πως ήλα τωσε κάμει την κατσικέλα; Ας αναθρέψουνε εδά το μπαστάρδι και μουρμού...» |
Αθεί και δένει | Ακμάζει, είναι στην ακμή της ηλικίας του
«Εδά στα σαράντα σου, απού αθείς και δένεις, ξάνοιξε να κάμεις ότι μπορείς
: Να χτίσεις, κι όι να γκρεμίσεις, να γοράσεις κι όι να πουλήσεις, να φυτέψεις κι όι να ξεπατώσεις...» |
Σουγιού. | Συρωτήρι
«Άμε αγόρι μου απού τση θειάς τση Κατερινιάς να τση πεις να σου δώσει τη σουγιού να συρώσομε το μπελτέ μας…»
Σουλουντάνα.
Πηγή.
Ήκοψε με το σαρακομάχαιρο τη χέρα ντου κι ήτυχε σάικα φλέγα γιατί ήτρεξε το αίμα σουλουντάνα. Σάσε κι ήτονε έπαέ ο γιατρός... αλλιώς...» |
Βγιόλα | Το λουλούδι γενικά
«Με την αρρώστια που επέρασε το κακομίτσικο εφύραξε κι εμαράθει κι εγίνη ωσάν την κομμένη βιόλα. Δεν έχει νάκαρα τάξε μήδε στα πόδια ντου να σταθεί...» |
Δραμόρακη | Η δυνατή ρακή
«Επέρνου από το μαγατζέ του Αντώνη τση Βερονίκης και εκαζάνευγε. Εκάτσα να ξεκουραστώ κι ήπια και μια ρακή μα ήτονε η παντέρμη δραμόρακη κι ήκαμε ργυακοφάωμα στο λαιμό μου...» |
Χουμάς | Ο ορός του γάλακτος
«Οντε-ν-ετυροκόμου των αιγώ μου το γάλα, μου ’ρεσε να βάλω στην κατσαρόλα μια με την κουτάλα χουμά και να ρίξω μέσα και μιαολιά μυζήθρα να τη φάω σύχουμη. Τον αποδέλοιπο τον ήδινα του χοίρου...» |
Ρόγδι. | Το ρόδι, ο καρπός της ρογδιάς (ροδιάς)
«Τα ρόγδια στο χωργιό μας είναι: Λιάτικα, λιφάνια και ξινόρογδα. Τα λιάτικα τ’ αγαπώ πλια καλά γιατί είναι γλυκύτερα. Οφέτος οι ρογδιές μου είναι φορτωμένες ρόγδια και περίττο οι λιάτικες, μα είναι και οι μποντικοί τόσονά πολλοί απού φοβούμαι πως δε δα βρούμε ούτε ένα για να το βάλομε στο σποραντρουβά την Πρωτοσετεμπριανή...» |
Εράικε (ν) | Εράγισε
«Οντο-ν- ήκουσα τα μαντάτα για το Νικολή εράικεν η καρδία μου απού τον καημό, γιατί έμου δικολογιά μας ήτονε, έμου καλός φίλος...» |
Ραχατιλίδικος | Αναπαυτικός, άνετος
«Έχει η θυγατέρα μου ένα-ν-καναμπέ που δεν εξανάδα πιο ραχατιλίδικο μόμπιλο. Α δεν κάτσω εκειά δε μπορώ να ξεκουραστώ. Άλλο να σου τo λέω κι άλλο να το δείς...» |
Φρύο | Το λάχανο, κραμβολάχανο
«Άρεσει μου το φρύο σκέτο με λεμόνι, έμου γιαχνιστό, έμου σα φρυοσαλάτα ξιδάτη, περίττο μου σαν έχομε ψημένη φάβα, γή φασουλάδα, γή κουκιά...» |
Να 'χας | Σ’ αυτόν που εκφράζει ταχτικά την επιθυμία: "Να είχα" ή "Να ’βρισκα" απαντούν:
«Ο Νάχας και ο Νάβρας ήτο αδέρφια,
κι ο "Κάμε να ’χεις", πρώτ’ αξαδέρφια.» |
Κακαρίζω | Κράζω. Έχει και την έννοια τον πολύ, ως απρόσωπο ρήμα
«Ήριξα σήμερο σκαπετιά απού εκακάρισε...»
«Επαίξαμε οψάργάς χορό στο καφενείο απού εκακάρισε...»
«Ήπαιξε του γιού ντου ξύλο απού εκακάρισε...» |
Έτσά λοής | Τέτοιου είδους
«Χαρώ το Δεσποινάκι το φουστανάκι σου το καινούργιο ίντα όμορφό ’ναι κι ίντα μου νεστόρισε. Έτσά λοής μου ’χε ραμμένο κι εμένα η μάνα μου ένα οντο-ν-ήμουνε μική και δεν τηνε ξεχνώ ποτέ τη χαρά μου…» |
Μαγατζές | Εξοχικό αγροτικό σπίτι- αποθήκη
«Ο Αγριλός είναι γεμάτος μαγατζέδες. Εκειά αποθηκεύγανε παλιά τσι σοδειές τως και περίττο μου τα κρασόρακα. Εδά τα κουβαλιούμε στο χωργιό στσ’ αποθήκες μας...» |
|
