Τυχαίες Λέξεις Μνιαρό, Όχθρητα, Φωνιάζω, Νηστιμάρης, Πλουσουρανιά, Οψές, Χνάρι μπακαλιάρος, Χαΐνης, Ανεφτερακίζει το πουλί, Ροδωπή αίγα., Ωνίατα (Μού ’ξωσε τα ωνιάτα), Αποχασκωμένος, Αρογαλίδα, Βόλιτα (η), Ρόραινα., Ντερμιτζής ή Χαρκιάς ή Καψοσιντέρης, Φαωματιά, Διαρμίζω, Ταλίμνια, Δυο ώρες τση νύχτας, Τσαφίζω,
Ντρέτα, Ξεραναγκασάς ή Ξερανεγκασάς, Σούρτα-φέρτα., Αρούβαλος ή Ανερούβαλος, Ξυπασταρίδι, Ραβδίζω., Ζευγαρόκαιρος, Ψαχνάτο χωράφι, Ώργιος |
Μνιαρό | Ζώο
«Ο παππούς μου ο Νικολής μου ’λεγε πολλές φορές: Τα μνιαρά γιε μου να τ’ αγαπάς και να τα κηβεύγεις γιατί είναι αδέρφια του αθρώπου. Δίχως αυτά δεν κάνομε…» |
Όχθρητα | Εχθρότητα, μίσος
«Όση αγάπη είχανε ο γεις τ’ αλλού, τόση όχθρητα έχουν’ εδά. Εγώ λέω πως δίχως άλλο τως εκάμανε μισητικά και το ίδιο λένε και οι μανάδες τως. Δεν το ξηγώ αλλιώς το πράμα...» |
Φωνιάζω | Φωνάζω
«Ο αστυνόμος γυρεύγει το γιο μου να του δώσει ως λέει, ένα χαρτί του στρατού και δα ανεδιάσω από τον Αμύγδαλο να του φωνιάξω μόνο έχε τα μέντε σου στο κοπέλι να μην ξυπνήσει και βάλει τσι φωνές...» |
Νηστιμάρης | Αυτός που νηστεύει τη σαρακοστή. Θυλ. Νηστιμάρισσα και Νηστιμαρά
«Νηστιμάρισσα είναι η μάνα μου κι ως λέει δα βαστάξει όλη-ν-τη Σαρακοστή. Μήδε κρέτα τρώει, μήδε γαλατερά, μήδε λάδι...» |
Πλουσουρανιά | Ξαστεριά
«Οντο-ν-είναι πλουσουρανιά και φεγγάρι, λιχνώ και τη νύχτα ανε σάζει ο καιρός κι είναι μα το Θιό οι καλλίτερες μου ώρες εκεινεσα...»
«Πλουσουρανιά οντε θωρείς μην έρχεσαι κοντά μου
μή μασε μαρτυρήσουνε τα άστρα πέρδικάμου...» |
Οψές | Χθες
«Οψές το πρωί ήρθε στο χωργιό ένας πραματευτής κι επούλιε του κόσμου τα πράματα. Ήπηρα κι εγώ πηρουνοκούταλα καμπόσα και δυο τζισβεδάκια το ένα λουμινένιο και τ’ άλλο εμαγένιο γιατί από τα παλιά μου το ένα ετρύπησε και τ’ άλλο εξεχανίστηκε...» |
Χνάρι μπακαλιάρος | Ο μπακαλιάρος όπως πουλιέται παστός.
«- Τρία χνάργια μικρά μπακαλιάρο ήπηρα. Λες να μασε φτάξει στο μετόχι γή να πα’ πάρω κι άλλο;
- Άμε να πάρεις άλλα τρία χναράκια μα πούρι δε χαλά...» |
Χαΐνης | O ανυπόταχτος, ο αντάρτης αλλά και αυτός που φεύγει από το σπίτι του και γυρίζει εδώ κι εκεί. Ρήμα: Χάίνεύγω
«Εμάλωσε με τσοι γονέους του και εχαΐνεψε. Λείπει εδά και δυο μήνες και κιαείς δεν τον είδε ποθές. Χαΐνης ήτονε κι ο παππούς του μα τον καιρό των Τουρκώ με το τουφέκι στη χέρα...» |
Ανεφτερακίζει το πουλί | Αρχίζει να φτερουγίζει
«Ενεφτεράκισε ένα κοπριτάλι κι επήε απο τη φωλιά στο διπλανό κλαδάκι τση λεμονιάς...»
«Είπανέ μου πως πάει καλά ο φίλος μου ο Στέφανος και πως θα βγει ογλήγορα από το νοσοκομείο και ντελόγο ενεφτεράκισε η καρδιά μου...» |
Ροδωπή αίγα. | Αίγα με χρωματιστές βούλες στο σώμα
«Τη ροδωπή αίγα απού ’χα μέσα στην κατοχή δε δα τηνε ξεχάσω ποτέ μου. Ήβγανε δυο οκάδες γάλα την αρμεγιά κι ήκανε και 3 ρίφια κάθε χρόνο...» |
Ωνίατα (Μού ’ξωσε τα ωνιάτα) | Με κούρασε, με τυράννησε
«Οι γονέοι ντου εκατεβήκανε στο Λιμάνι να πουσουνίσουνε και μου φήκανε
το μικιό ντως κοπέλι. Μ’ αυτό το παντέκλερο ανεζητά τη μάνα ντου και δε βάνει τη γλώσσα ντου στο στόμα ντου. Ήξωσε μου τα ωνιάτα θεόψυχά μου…» |
Αποχασκωμένος | Με το στόμα ορθάνοιχτο
«Οντο-ν-είδανε τον Καραγιώργη να μπαίνει στην εκκλησά και ν’ άφτει κερί, επομείνανε όλοι αποχασακωμένοι γιατί έχει σαράντα χρόνους να σταυρώσει σ’ ετσά τόπο...» |
Αρογαλίδα | Είδος αράχνης
«Γεμάτη αρογαλίδες κι αρογαλιδιές είναι η αποθήκη μας κι οντε μπαίνει κιαείς κολλούνε στα ρούχα ντου και στα μούτρα ντου μια σωρά αράχνες...» |
Βόλιτα (η) | Στροφή του δρόμου.
|
Ρόραινα. | Άμυαλη, ανερμάτιστη, κακόπιστη
«Δεν την ανεστοράσαι απού εγύριζε τα σπίτια του χωργιού ολημερίς και ήλεγε αφαντιές; Από μική τάξε ήτονε ρόραινα μα είχε το έλα ’πα και την επαντρεύτηκε ένας ξένος και εφύγανε...» |
Ντερμιτζής ή Χαρκιάς ή Καψοσιντέρης | Σιδηρουργός
«Άμε Γιωργιό παιδί μου στου ντερμιτζή να του πεις να σου δώσει εκατό δράμια μπροκαδούρες να τσι βάλω στσ’ αρβίλες μου. Και να τσι γράψει στο τεφτέρι...» |
Φαωματιά | Ποσότητα φαγητού για ένα γεύμα
«Τα παντέρμα ψιλοφάσουλα ολοψύλλιαστα ήτονε οφέτος. Ίσα-ίσα δυο φαωματιές εκόψαμε κι απόγιας τα ξεπατώσαμε και εφυτέψαμε κεθριές...» |
Διαρμίζω | Τακτοποιώ, συγυρίζω
«Σε ξωταροδουλειές δεν πάω αύριο, μόνο δα πομείνω να διαρμίσω το σπίτι μας γιατί είναι καράβι να κινήσει...» |
Ταλίμνια | Κόλπα στο χορό. Έχομε και: Τσαλίμνια, Τσακίσματα, Τερτίπια, Κανάργια, Κοτσακιές, Πασπαλιές κ.α.
«Εκειά να δεις τσακίσματα, ταλίμια και κανάργια,
εκειά να δεις το χορευτή να φτάνει στα δοκάργια...»
«Να ’θώργιες στο χορό ντεληκανη το Μανόλη το Σκοτίδι, να καμαρώνεις, να μη χορταίνει το μάτι σου κοκαλιές και τσακίσματα και πιδέξες πασπαλιές στον αέρα, να μη σου δίνει ο νούς σου μήδε τον αγαπητικό σου να ξανοίγεις...» |
Δυο ώρες τση νύχτας | Δυο ώρες πριν ξημερώσει
«Δυο ώρες τση νύχτας μου φώνιαξε ο ορτάκης μου ο Μιχάλης να πάμε στo ψάρι. Ως εκατεβαίναμε όμως στο γιαλό θωρούμε και εκατέβαζε μπουράσκα κι ήρθαμε τα ίδια ζάλα οπίσω...» |
Τσαφίζω | Γρατζουνώ, κάνω αμυχές
«Ήπαιζε ολοένα με το κατσούλι το Μανολιό μου και του φώνιαζα νο το παραιτήσει να μην του τσαφίσει τα χέργια, μα δε μου γροίκα και δεν το παραίτα μόνο και του γέμισε τσαφιές έμου τα χέργια έμου τα μούτρα...» |
Ντρέτα
| Ίσια
«- Μπάνα κατές από πού δα πάω στου Μπερμπατογιάννη το σπίτι;
- Από κειέ, άμα πηαίνεις ντρέτα δα σου παντήξει ένα ψηλό σπίτι με κυπαρίσι στην αυλή. Κειόνά ’ναι του Μπερμπάτη...»
«Ωστο να στέκουν τα βουνά, τση Στείας η Χαλέπα
ωστότεσά δα σ’αγαπώ μόνο να πηαίνεις ντρέτα...» |
Ξεραναγκασάς ή Ξερανεγκασάς | Χωρίς όρεξη, χωρίς ενδιαφέρον, αναγκαστικά
«Εκόπηκε η όρεξη ντου εδά και καμπόσο-ν-καιρό. Όλα του βρωμούνε και κιαμιά μπουκιά που καταπίνει την καταπίνει ξεραναγκασάς...»
«Δέκα δουλειές εντάκαρε ο ανηψός μου κι όλες τσ’ ήκανε ξερανεγκασάς και τσι παραίτα ντελόγο. Εδά σολατσέρνει τα σοκάκια του χωργιού και δε δουλεύγει... και τα καταφέρνει... καλά...» |
Σούρτα-φέρτα. | Το πήγαιν’ έλα. (Το άμε κι έλα)
«Μπαίνει οπουγιάς το καλοκαίρι και δα κινήσομε πάλι το σούρτα-φέρτα στ’ αμπέλια και στσοι ποτούς…» |
Αρούβαλος ή Ανερούβαλος | Αδέξιος, άτεχνος
«Η Ανεστασία έχει δυο γιούς δίδυμους. σόμπογους και σόβγαρτους. Δεν αλλάσουνε ποθές μόνο στην πιτηδειοσύνη. Όσο μπιριντζής και νοικοκερεμένος είν’ ο γεις, τόσο αρούβαλος ο άλλος...» |
Ξυπασταρίδι | Τρόμος ξαφνικός
«Έτσά μια-ν-κοπανιά εξεφαρδούκλωσε ομπρός μου ωσάν το φάντε μπαστούνι ο Αθανάσης κι ως ήμουνε αξέγνοια κι ήτονε και σκοτίδι, ήπαιξα η κακομοίρα ένα-ν-ξυπασταρίδι απού δε δα τo ξεχάσω ωστο να ζω...» |
Ραβδίζω. | Ρίχνω τον καρπό χτυπώντας τα κλαδιά του ελαιόδεντρου με ραβδί (το κατσούνι ή τη ντέμπλα).
|
Ζευγαρόκαιρος | H εποχή του ζευγαρίσματος και της σποράς
«Ζευγαρόκαιρο λέμε όλο τον καιρό που κάνομε ζευγάρι και σπέρνομε δηλαδή τη Σαρακοστή τση Σαρανταράς. Ο παππούς μου τσι πλια πολλές βολές εξεκίνα τ’ Αγίου Φιλίππου…»
«Παλικαράκι οντε-ν- ήμουνε μου ’ρεσε να βρεθώ ζευγαρόκαιρο στο χωργιό τση μάνας μου, να μονιάζω με τσοι ζευγάδες στα χωράφια να τωσε κουβεντιάζω, να γροικώ την κουβέντα ντως, με τα βούγια και να πιάνω την έχερη να ζευγολαλιώ ίσαμε να κουραστεί το κορμί μου...» |
Ψαχνάτο χωράφι | Με πολύ χώμα, παχύ
«Το χωράφι που εγόρασα οπεργιοπέρυσις το ’σπειρα πρώτη χρονιά οφέτος κι ανε θέλει ο γιαραμπής δα να ’χω καλή σοδειά γιατί ’ναι ψαχνάτο...» |
Ώργιος | Όμορφος, ωραίος. (θηλ. Ώργια)
«Ωρε τίνος είναι κοπέλια ετούτος ο ώργιος νεαρός;...»
«Πλούσα και διαβασμένη και πανώργια η θυγατέρα τση Αντρειανοκαλλιόπης. Χαράς το νιό που δα τηνε παντρευτεί…» |
|
