Τυχαίες Λέξεις Ξεμανίζω, Λογοστένομαι, Γλωτσώ, Ντερμιτζής ή Χαρκιάς ή Καψοσιντέρης, ΙΙαπαδουλίζουνε (τα μάτια μου), Γιβεντίζομαι, Ψάρι πουλιώ ή Ψάρι λάρι, Μήστητι μου Κύριε, Μήστητι μου Άγιε, Μήστητι μου Θέ μου, Μουζώνω (-ομαι), Μολεύγω (-ομαι), Γιαίνω, Φλούμπα ή Φκελίδι ή Σκελίδι, Ωστο ή Ωστε, Ογδοήντα, Χουνέρι, Ζάφτι, Ίδια, Φασκομηλιδιά (η), Ίμπλι, Σάζει μου., Ριγολόγος., Γκανίζω, Λουκούμια, Διακονιά ή Διακονίκι, Σούφερα., Μισερός, Χαλέπα, Τερτιπιλής., Ρόδα το φεγγάρι., Ζαέρι |
Ξεμανίζω | Ξεθυμώνω, παύω να είμαι θυμωμένος
«Εμανίσανέ ντονε το πρωί στο καφενείο με τα κομματικά και δεν εξεμάνισε ακόμη. Όλη μέρα γρίζει…» |
Λογοστένομαι | Δίνω λόγο γάμου
«Γλέντια και χαρές είχανε τάξε οψάργάς στην Κάτω γειτονιά. Ελογοστέσανε τα κοπέλια ντως ο Φάνης και Αρίστος...» |
Γλωτσώ | Κλωτσώ. Γλωτσά (η)
Κλωτσιά
«Πολλά κακομαθημένο το ’χουνε οι γειτόνοι μας το κοπέλι ντως. Ήκουσά ντου κι εβλαστήμα την Παναγία και το μάλωσα κι εντάκαρε και μ’ εγλώτσα και μου ’καμε με τσι γλωτσές του ολόμπλαβα τα πόδια μου...» |
Ντερμιτζής ή Χαρκιάς ή Καψοσιντέρης | Σιδηρουργός
«Άμε Γιωργιό παιδί μου στου ντερμιτζή να του πεις να σου δώσει εκατό δράμια μπροκαδούρες να τσι βάλω στσ’ αρβίλες μου. Και να τσι γράψει στο τεφτέρι...» |
ΙΙαπαδουλίζουνε (τα μάτια μου) | Τρεμοπαίζουνε και θαμπώνουν
«Η αδυνατή κεφαλαργιά έμου ζαλάδα μου φέρνει, έμου τα μάτια μου παπαδουλίζουνε και δεν καλοθωρώ και επαραίτησα στη μπάντα τα κεντήματα...» |
Γιβεντίζομαι | Ντροπιάζομαι.
|
Ψάρι πουλιώ ή Ψάρι λάρι | Παιγνίδι για πολύ μικρά παιδιά.
Ένας μεγάλος σηκώνει στην πλάτη του το μωρό και το περιφέρει στο δωμάτιο, μεταξύ δε αυτού και των υπόλοιπων που παρευρίσκονται γίνεται ο παρακάτω διάλογος:
- Ψάρι πουλιώ!!
- Πόσο τo δίνεις κουμπαργιό;
- Ένα φράγκο κι ένα ρούπι, Χέσε μέσα στο κουρούπι.
- Ψάρι πουλιώ!!
- Πόσο το δίνεις κουμπαργιό;
- Ένα φράγκο κι ένα αυγό.
- Ψάρι πουλιώ!!
- Πόσο το δίνεις Μανολιό;
- Ό,τι φάω κι ό,τι πιω...
Κάθε φορά«αγοράζουν» ψάρι χτυπώντας ελαφρά στην πλάτη του παιδιού με την παλάμη τους. |
Μήστητι μου Κύριε, Μήστητι μου Άγιε, Μήστητι μου Θέ μου | Μνήσθητι μου..
«Μήστητι μου Θέ μου ο κόσμος κι ο ντουνιάς που ήτονε οφέτος ανεμαζωμένος τ’ Αή Γιαννιού, εικοσιεννιά τ’ Αυγούστου στο πανεγύρι του χωργιού μας. Μι-λιούνια σου λέω...» |
Μουζώνω (-ομαι) | Μουτζουρώνω (-ομαι)
«Την ετόνηξα την άσπρη μου λαστιχίνα γιατί μου μούζωνε τα τετράδια κι ολοένα με μάλωνε ο δάσκαλος...»
«Εμουζωθήκανε τα χέργια μου στο καζάνι και με τα χέργια εμούζωσα και το παντελόνι μου…» |
Μολεύγω (-ομαι) | Λερώνω (-ομαι).
«Ολομόλευτο ήτονε τo μέσα σπίτι και γεμάτο κατσιφάρφαλα εδά και σαράντα χρόνους. Επιάσαμε εδά και δυο μέρες και το καθαρίζομε και τονούμε τ’ άχρηστα. Να δεις μποντικοφωλιές και μποντικοκάβουλα να χιαχιρντίσεις. Εμολέφτηκα απού την κορφή τση κεφαλής ως τ’ ανύχια. Εφταμπούγαδο θέλω για να καθαρίσω...» |
Γιαίνω | Θεραπεύομαι
«Με τα φάρμακα απού μου ’δωκε εδά παρά την άλλη ο αγροτικός γιατρός εντάκαρε και γιαίνει η πληγή στον πόδα μου και λέω ετσα που τη θωρώ πως σε μια εβδομάδα δε δα φαίνεται μήδε σημάδι...» |
Φλούμπα ή Φκελίδι ή Σκελίδι | Τα τμήματα του μανταρινιού, πορτοκαλιού κ.λ.π. Τα τμήματα του σκόρδου λέγονται μόνο φκελίδια.
«Εφάγανε μια σωρά πορτοκάλια μα εγώ δεν είχα όρεξη κι ήφαγα μόνο δυο φλούμπες κι αυτές ζόρλε...»
«Άμε Σηφαλιό παιδί μου να πείς τση γιαγιάς σου να σου δώσει δυο-τρία φκελίδια σκόρδο να τα βάλω στα χλωροκούκια που δα ψήσω και πέ τση να μη μαγερέψει κι εγώ δα τση πάω ένα-μ-πιάτο κουκιά το μεσημέρι...» |
Ωστο ή Ωστε | Ώσπου, ίσαμε να
«Ωστο να ζω και να ’μαι δε δα ξεχάσω την ημέρα απού εγυάηρε ο αδερφός μου από την Αλβανία...» |
Χουνέρι | Τέχνασμα, ιδιοτροπία
«Το Μαθιό τονε γνωρίζω χρόνους και καιρούς και κατέχω πως είναι πολλά τα χουνέργια ντου. Κατέχω καλά και την Αρετή και θαρρώ πως δε δα κάμουνε καλό ταίρι...» |
Ζάφτι | Τιθάσευμα, επικράτηση, υπερίσχυση.
Δεν τονε κάνω ζάφτι. Δεν μπορώ να τον φέρω στα νερά μου, να τον τιθασεύσω, να επικρατήσει η γνώμη μου, να υπερισχύσω
«Δε δα το ’βανε ποτέ ο νους μου πως ήθελα κάνει ζάφτι στα χέργια o Σπύρος τον Ξενοφό. O Ξενοφός φαίνεται πλια ζωηρός και πλια δυναμερός κι ο Σπυρίδος δείχνει κακουντές. Κι απόι...» |
Ίδια | Ακριβώς, στο σημείο αυτό
«Εδά και δυο-τρεις μέρες πονολογά ο δεξός μου πόδας ίδια στη φώληση του γονάτου κι είναι και μια στάξη πρησμένο. Σάικα γιατρός χρειάζεται να το δει...» |
Φασκομηλιδιά (η) | H μυρωδιά της φασκομηλιάς
«Ήφερε η Καλλιόπη δυο κλαδιά φασκομηλιά για προσάναμα τση παραστιάς και εμοσκομύρισε όλο το σπίτι. Ω, την παντέρμη φασκομηλιδιά πως μ’ αρέσει. Κιανένα μυρωδικό δε μ’ αρέσει ωστοσονα...» |
Ίμπλι | Πλημμυρισμένος, γεμάτος νερό
«Επήες κι επότισες μα δεν ήκαμες για Θεό. Ίμπλι το ’καμες το χωράφι και να μου το θυμάσαι πως δα τσιλάσει ο τράφος από την κάτω μπάντα…» |
Σάζει μου. | Με βολεύει, μου ταιργιάζει, ευκαιρώ
«Δε μού ’σαξε οψές να ρθω να δω τσοι μουσαφίρηδές σας, γιατί μου τύχανε μια σωρά δουλειές και δα ρθούμε απόψε με το Νικολή να βεγγερίσομε κιόλα...» |
Ριγολόγος. | Προσωνυμία του Αγ. Ιωάννη Προδρόμου 29 Αυγούστου
«Τη μέρα τ’ Άη Γιαννιού του Ριγολόγου τηνε νηστεύγομε. Μια φορά όλη-ν-κι όλη ήφαγα λαδερό φαΐ και με τίναξε ρίγος απού εξεγίνηκα...» |
Γκανίζω | Γκαρίζω
«Οντε-ν- ακούς τo γάιδαρο μου και γκανίζει να καταλαβαίνεις πως είναι μεσάνυχτα...» |
Λουκούμια | Ζυμώνουν τη ζύμη με προζύμι, βάζουν ζάχαρη, κανέλα και λάδι. Τη ζύμη την κάνουν σκοινί χοντρό, το κομματιάζουν κι αφήνουν τα κομμάτια ν’ ανεβούν. Αφού ανεβούν τα ρίχνουν λίγα-λιγα στο τηγάνι όπου βράζει μπόλικο λάδι.
|
Διακονιά ή Διακονίκι | Ζητιανιά
«Τάσιμο είχα καμωμένο οντε-ν- ερρώστησε ο Νίκος να βγω στο διακονίκι κι ό,τι μαζώξω να τα δώσω γιά τα διάστυλα τση καινούργιας εκκλησάς τ’ Άη Νικόλα...» |
Σούφερα. | Διαβολές, συκοφαντίες. Όταν κάποιος υποψιάζεται κάτι που δε συμβαίνει του λένε:«Ο νους σου κάνει σούφερα...» Δες και τη λέξη : Σουφεργιάρης
«Τα σούφερα τση γειτόνισσας τως ήτονε αφορμή και δεν εδεχτήκανε τη μπροξενιά του Μανέτα. Εδά το καταλάβανε και χιλιομετανιώνουνε, μα ... στερνή μου γνώση να σε ’χα πρώτα...» |
Μισερός | Ανάπηρος. Ρήμα: Μισερώνω και μισερεύγω
«Εγυάηρε απού τον πόλεμο τση Μικράς Ασίας γερός και καλός και στο μήνα απάνω εσπετάχτηκε στο ντικλήνι ντου μια-μ-πέτρα από τη φουρνελιά και τον εμισέρωσε. Εστραβόδεσε λέει ο ποδάς του κι επόμεινε μισερός σ’ όλη ντου τη ζωή...» |
Χαλέπα | Τόπος πετρώδης
«Εγόρασε ο Μπαντελής ένα-ν-κομμάτι χαλέπα κι ήβαλε χίλια μουρέλα. Ελογάριασε πως ήλα βρει νερό μα δεν ήβρηκε και τα φυτά δεν εκάμανε χαέρι κι ετσα: "Στράφι πήγε ο κόπος του, του μπενταβά ο παράς του"...» |
Τερτιπιλής. | Αυτός που κάνει τερτίπια
«Τρεις χρόνους εγάπα o Νίκος την Αννούλα κι αυτή δεν τον ήθελε μηδε με το κολάι. Τερτιπιλής όμως ως είναι την ήκαμε με τα τερτίπια ντου και τον εγάπησε. Με τη βουλή τω γονέων τως εβλοηθήκανε εδά παρά την άλλη...» |
Ρόδα το φεγγάρι. | Ολοστρόγγυλο, πανσέληνος
«Στο λίχνισμα του καρπού πολλές φορές εξενύχτουνα. Ήτονε μα το Θεό, χαρά Θεού, να λιχνάς με στρωτό αέρι και ρόδα φεγγάρι...» |
Ζαέρι | Άραγε, τάχα
«Επήα Μαργιό στο σπίτι τση συντέκνισσάς σου τση Αννίκας να τη ρωτήξω μπάνα ’χει να μου δώσει μια μόστρα να πλέξω ένα σμέρλο, μα δεν την ήβρηκα εκειά. Πάει ζαέρι να ποτίσει το κηπούλι, γή στο Λιμάνι εκατέβηκε με τον Κωστή;…» |
|
