Τυχαίες Λέξεις Τούρκος, Ογδοήντα, Μια τζη μιάς, Εύρε το, Δίνει ο νους μου- Δε μου δίνει ο νους μου, Οχλή, Ως, Ραφιόλι., Διαβαστικό, Ράι, Ξερατιό, Φιλεύγω, Ντροπής πράμα, Καερέτι, Καβαλίνα, Μια κι άλλη, Σκαπετάρικο (χωράφι)., Ωσά ν του παπά την κατάρα, Ναίσκες, Δακρύζει ή κλαίει το αμπέλι., Γαμοκούλουρα, Ψιχολογώ, Μαγάρι, Ντεμπελχανάς, Καϊναντίζω, Λίγωμα, Ψαρογάρος, Μαγεροτσικαλιάζω, Τσίτσιρας, Γαργαλιστήρι |
Τούρκος | Το ξιδιασμένο κρασί και ο πολύ θυμωμένος άνθρωπος.
«Ετούρκεψε το κρασί μου...»
«Εγίνηκα Τούρκος...»
«Το κρασί απού ’χα στο μικιό βαρελάκι δε γατέω γιάντα ετούρκεψε. Μως και το ξεκαπάκωσα οψές να γεμίσω το κρασομπούκαλο ήκουσα την ξιδιά. Δικιμάζω... δραπέτι...»
«Οντε τον είδα να σύρνει δυο βούγια και να περνά μέσ’ απού το σπαρμένο εγίνηκα Τούρκος...» |
Μια τζη μιάς | Πρώτη φορα
«Μια τζη μιας ήτυχε να ρθει στο σπίτι μου η Αλεξάντρα και το ’καμε ο διάολος να μην είμαι έκειά, γιατί ήμουνε παωμένη στσι κουρές του Πρωτογερή στη Μονοκαρά…» |
Εύρε το | Βρες το
«- Γροίκα μου Γιωργιό να σου πω ένα άνιωμα:
"Πέντε-πέντε κουβαλιούνε,
τα σφυργιά σφυροκοπούνε,
η Τσαούσαινα φορτώνει
κι ο Τσαούσης ξεφορτώνει."
Εύρε το Γιωργιό.
- Ηύρηκά ντο μπάρμπα. Τα δαχτύλια, τα δόντια, η κοιλιά και ο κώλος...» |
Δίνει ο νους μου- Δε μου δίνει ο νους μου | Μου κάνει- δεν μου κάνει όρεξη
«Οντε καθίζω αποπόξω απού το σπιτάκι μας στην Καρπάθαινα και θωρώ το πέλαο, τσ’ ακρογιαλιές, τα νησάκια ομπρός μου και ζερβόδεξα τα όρη με τσι ρεματιές και τσ’ εγκρεμούς, δε μου δίνει o νους μου να φύγω. Ώρα κάθομαι και καμαρώνω…» |
Οχλή | Βοή, οχλαγωγία, οχλοβοή
«Εγροίκου την οχλή και δεν εμπόρου να μαντέψω ιντα-’τονε, κι εδά μου ’πε ο Βασίλης πως εφέρανε μια-ν-αρκούδα στη Μεσοχωργιά κι ενεμαζώχτηκε το χωργιό και την ξανοίγει...» |
Ως | Μόλις, την ίδια στιγμή
«Ως ήφαε εμόλαρε, με τη μπουκιά στο στόμα ήφυγε και μήδε δεν επρόκαμα ντα δω προσεπού ήπηρε...»
«Ως τον είδε να ’ρχεται ήμπηκε στο σπίτι και εσφάλιξε την πόρτα κι ήβαλε και το κόντεμιρί…» |
Ραφιόλι. | Λαχανοπίτι
«Επήα κι ήβρηκα δυο-τρία τσιγαρολάχανα, ήκoψα κι απού τον κήπο δυο κλαδιά σπανάκι, είχα και μάραθο κι ήβαλα μέσα, κι ήκαμα καμπόσα ραφιόλια των κοπελιώ που τ’ αγαπούνε, να φάνε αργά...» |
Διαβαστικό | Διάβασμα από παπά
«Ιντά ’ναι μωρή ’συ οι κουζουλάδες απού μασε λες όλη μέρα; Θαρρώ πως θες
διαβαστικό και δα σε πάω στου Καλαμαυκιανού παπά να σου διαβάσει…» |
Ράι | Συμβιβασμός, υποταγή
«Μου ’λέγε η μακαρίτισσα η λαλά μου πως τα χρόνια τω Τουρκώ επήρανε οι Τούρκοι το κοπέλι τση συντέκνισσάς τση κι οντο-ν-εγίνηκε ράι, με πολλούς ριτζάδες τση το ’δωσε ο πασάς οπίσο...» |
Ξερατιό | O εμετός
«Δεν είναι να μπει η συμπεθέρα μου σε αυτοκίνητο μόνο ντελόγο κινά το ξερατιό ίσαμε να φτάξει έκειά που πάει, ύστερα θέτει ολοζάλιστη και κάνει κρεβατωμένη δυο-τρεις μέρες. Για κειονά προτιμά το γάιδαρο...» |
Φιλεύγω | Φιλοδωρώ, χαρίζω, κερνώ
«Ποτέ μου δεν ξεχνώ τα χιλιόκαλα απού με φίλευγε η θειά μου η Μανολογιάνναινα οντε-ν-επήαινα μικιό κοπέλι στο σπίτι τζη στο χωργιό. Χουρμάδες ξεραμένους, κολαΐνες κιοφτέρι με μπόλικα καρυδαμύγδαλα, κυδώνι κοφτό, παξιμαδάκια λαδωτά και πολλά ακόμη λειξίδια...»
«Θέλω μωρέ Νικολή να χωνέψει ο έγγονάς σου πως είμαστε δικολογιά και να συνηθίσει να ’ρχεται και στο δικό μας σπίτι, για κειόνά, όποτε τονε δω ξανοίγω πώς και πώς να τονε φιλεύγω, πότε σοκολάτα, πότε λουκούμι γή ό,τι βρω...» |
Ντροπής πράμα | Πράξη για ντροπή
«Λέω του πως είναι ντροπής πράμα να ανεγελούνε το γέρο-ν-άθρωπο κι αυτός δε δέχεται κουβέντα μόνο μ’ ενεμπουκίζει κι αποπάνω...» |
Καερέτι | Βοήθεια
«Αύριο δα να ρθω να σου κάμω ένα καερέτι στον τρυγητό και την Παρασκή άλλο ένα. Ανε-ν- τρυγάς και την Κεργιακή δα ξανάρθω...» |
Καβαλίνα | H κοπριά των ιπποειδών. Των βοδιών είναι η βουτσά
«Με μεγάλη φουρτούνα εκατάφερε το βαπόρι το χειμώνα του 1912 να φτάξει στο λιμάνι τση Στείας. Με τσ’ επιβάτες ήτονε κι ο μπάρμπας ο Μιχαήλος, που μως κι επάτησε την ξηρά θωρεί ομπρός του μια σωρά καβαλίνες, και λέει χαρούμενος: "Αποκαλύπτομαι ενώπιόν σου τρισένδοξη καβαλίνα"...» |
Μια κι άλλη | Πότε έτσι πότε αλλιώς
«- Πώς πάει Μαθιό η μάνα σου;
- Μια κι άλλη. Τη μια είναι του Κάτω κόσμου, την άλλη ανεπλωρίζει μιαολιά, και βίρα ο ντενέκος...» |
Σκαπετάρικο (χωράφι). | Μικρό τμήμα γης που ειναι δύσκολο να ζευγαριστεί και σκάβεται με το σκαπέτι για να το σπείρουν
«Έμου χαράκια έχει, έμου πολλά χυματερός είναι ο τόπος και δε μπορεί να μπει το ζευγάρι και το ’χω σκαπετάρικο γιατί έχει καλό κουβέτι το χώμα και κάνει πολύ καρπό...» |
Ωσά ν του παπά την κατάρα | Όπως (Στη φράση "Καίει ωσάν του παπά την κατάρα")
«- Εβιάστηκα και εκένωσα το φαΐ, εσείς μην κινήσετε να τρώτε ακόμη.
- Γιάντα μα’ να μην τρώμε;
- Γιατί καίει γιέ μου ωσάν του παπά την κατάρα...» |
Ναίσκες | Μάλιστα,ναι
«- Ωρέ Νικολιό!
- Όρσε πατέρα
- Εσκολάσετε μωρέ;
- Ναίσκες πατέρα
- Ας τη ντάσκ’ ατά να πα μεταδέσεις την αίγα...» |
Δακρύζει ή κλαίει το αμπέλι. | Βγάζει χυμό από την κοπή όταν το κλαδεύουν.
|
Γαμοκούλουρα | Κουλούρια άγλυκα, μεγάλα, που τα ζύμωναν στους γάμους πολύ παλιά και τα μοίραζαν στο τραπέζι του φαγητού αντί για ψωμί.
|
Ψιχολογώ | Τσιμπολογώ
«Επείνου και εψιχολόησα μιασταλιά να σταθεί η ψή μου ίσαμε να ψηθεί το φαΐ…»
«Ήβγαλα την αίγα έπαέ στσοι γύρους να ψιχολοήσει μια στάξη ίσαμε να ρθει η Κατερινιά να ζυμώσουμε…» |
Μαγάρι | Μακάρι
«- Θωρώ και μορφίζει ο καιρός και δα να ’χομε νυχτοβρόχι.
- Μαγάρι Γιώργη γιατί το παράκαμε με την ανυδριά.
- Να βρέξει θέλει και δα κάμει και μπόλικο νερό.
- O λόγος σου και του Θεού τ’ αφτί…» |
Ντεμπελχανάς | Οίκος οκνηρών. Και οκνηρός άνθρωπος
«Σήκου ωρέ ντεμπέλχανά απού το κρεβάτι να πα’ κάμεις πράμα μετάπιασμα στην αποθήκη κι απόι να βγάλεις τα μιαρά να βοσκηθούνε μια στάξη...» |
Καϊναντίζω | Βράζω, καίω, έχω πυρετό
«Ήφηκες τη μαχιά πολλά κοντά στη φωτιά και εκαϊνάντισε, κι επήα να τηνε πιάσω κι εκάμανε φούσκες τα δαχτύλια μου...»
«Δεν το θωρείς μωρή το κοπέλι πως καϊναντίζει, μόνο ρωτάς ιντά ’χει και γούζεται; Φουναρίζει το κακορίζικο από τον πυρετό...» |
Λίγωμα | H λιποθυμιά
«Ίντα πράμα είναι ετούτα τα λιγώματα του κοπελιού μας κάθα ντις και στα καλά καθουμένου, δε γατέω. Πλιά μικιό δεν τα ’χε κι εδά μεγαλωπό λιγομαργιάζεται με το μόνο-μόνο. Εγώ τωσε λέω πως ετούτες οι πάθησες δε θέλουνε γιατροσόφια και γητέματα μόνο γιατρούς και γιατρικά...» |
Ψαρογάρος | Σαρδέλα
«Απού το παραθύρι ήκουσα τη μυρωδιά και εκατάλαβα πως ήνοιξε ο Βαρδής ψαρογάρους. Επήρα πέρα κι επήα κι ήπηρα καμπόσους να τσοι φάμε με τσι φασούλες. Στο μαγαζί εκαταπλάκωσε το μισό χωργιό…» |
Μαγεροτσικαλιάζω | Ετοιμάζω το τσικάλι και μαγειρεύω.
«Οχτώ αργάτες είχαμε στ’ αμπελοσκάμματα ταϊστικούς και εμαγεροτσικάλιαζα η κακομοίρα όλη-ν-την εβδομάδα...» |
Τσίτσιρας | Τζίτζικας
«Οντε-ν-ήμαστε κοπέλια εσκαρβελώναμε στα δεντρά εγεμίζαμε ενα σακούλι, τσιτσίρους. τριάντα-σαράντα και τσοι δίναμε των ορνίθω και των κατώ κι εκάναμε χάζι που εφωνιάζανε στο λαιμό ντως και εκατεβαίνανε κάτω. Πού κι ενούς τσιτσίρου του βάναμε στον κώλο ένα-ν-αήλαμο και τον εμολέρναμε και επέτα...» |
Γαργαλιστήρι | H σκανδάλη του όπλου
«Μως και είδα το λαγό να γλακά στο στρατάκι, ξαμώνω και σύρνω το γαργαλιστήρι, μα εκείνος επρόκαμε και εχώστηκε αποπίσω στο χαράκι. Θωρεί τονε όμως από την πώδε μπάντα ο Αλεξαντρής και του τη θέτει στο ταμ- τιριρί...» |
|
